Εισαγωγή στη φιλοσοφία
του Κορνήλιου Καστοριάδη
με τον Αλέξανδρο Σχισμένο
ΣΥΝΤΟΜΟ ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ
Ο Αλέξανδρος Σχισμένος γεννήθηκε το 1978 στην Αθήνα και μεγάλωσε στο Αγρίνιο. Είναι διδάκτωρ Φιλοσοφίας
του Παν/μίου Ιωαννίνων και μεταδιδακτορικός ερευνητής του ΑΠΘ. Υπήρξε αρθρογράφος σε διάφορα έντυπα και
ιστοσελίδες και μέλος της συντακτικής ομάδας του περιοδικού Βαβυλωνία (έως το 2019), του περιοδικού Το Έρμα
και των εκδόσεων Αυτολεξεί.
Κυκλοφορούν τα έργα του: «Η ανθρώπινη τρικυμία: Ψυχή και αυτονομία στη φιλοσοφία του Κορνήλιου Καστοριάδη»
(φιλοσοφική μελέτη – εκδ. Εξάρχεια), «Μετά τον Καστοριάδη: Δρόμοι της αυτονομίας στον 21ο αιώνα» (δοκίμιο
μαζί με τον Νίκο Ιωάννου – εκδ. Εξάρχεια), «Το τέλος της εθνικής πολιτικής» (δοκίμιο μαζί με τον Νίκο Ιωάννου
– εκδ. Εξάρχεια), «Μικρή πραγματεία για τον ερωτικό χρόνο» (εκδ. RedMarks), «Καστοριάδης εναντίον Χάιντεγκερ.
Χρόνος και Ύπαρξη» (εκδ. Αυτολεξεί), "Εισαγωγή στην Κριτική του Ψηφιακού Λόγου" (εκδ. Athens School),
"Castoriadis and Autonomy in the Twenty-First Century" (Bloomsbury), "Common Futures.
Social Transformation and Political Ecology" (Black Rose Books)
Έχει επιμεληθεί, μαζί με τον Γιάννη Κτενά, τον συλλογικό τόμο «Η σκέψη του Κορνήλιου Καστοριάδη
και η σημασία της για μας σήμερα» (εκδ. Ευρασία).
ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΤΟΥ ΚΟΡΝΗΛΙΟΥ ΚΑΣΤΟΡΙΑΔΗ
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ
Καθώς οι έννοιες που εισήγαγε ο Κορνήλιος Καστοριάδης (1922-1997), όπως «φαντασιακό» και «κοινωνικοϊστορικό»
τίθενται στο επίκεντρο της σύγχρονης φιλοσοφικής συζήτησης, είναι καιρός να μελετήσουμε τη σκέψη του πιο προσεκτικά.
Τα χρόνια που ακολούθησαν τον θάνατο του μεγάλου φιλοσόφου ανέδειξαν την σημασία της φιλοσοφικής και
πολιτικής του σκέψης, έφεραν τα ερωτήματα που ο ίδιος είχε διατυπώσει στο προσκήνιο, επιβεβαίωσαν την
κριτική του στην καπιταλιστική (αν)ορθολογικότητα, έθεσαν το ζήτημα της Άμεσης Δημοκρατίας στο φως του δημόσιου διαλόγου.
Ο λόγος του Καστοριάδη μοιάζει πιο επίκαιρος από ποτέ, ενώ η γλαύκα της Ακαδημίας, αρχίζει να λοξοκοιτά μυωπικά το έργο του. Όμως το έργο του Καστοριάδη δεν προσφέρεται για απολίθωση. Δεν είναι μία κλειστή θεωρία, είναι μια πρόσκληση σε πράξη, μια προτροπή σε αναστοχασμό, μία αξίωση αυτονομίας.
Στις διαδοχικές συναντήσεις μας, θα εξετασθούν τα φιλοσοφικά προβλήματα που σημάδεψαν τη διανοητική πορεία και τον βίο του Κορνήλιου Καστοριάδη σε συνάρτηση με τα γεγονότα που σημάδεψαν την μεταπολεμική Ευρώπη. Θα εξετάσουμε συνοπτικά τις κυριότερες πτυχές της φιλοσοφίας του και τη σημασία του έργου του για την ιστορία της σύγχρονης ευρωπαϊκής σκέψης. Οι διαλέξεις θα συνοδεύονται από αναγνώσεις επιλεγμένων αποσπασμάτων με τη βοήθεια οπτικών μέσων προβολής και κριτική ερμηνεία των κεντρικών σημείων με ερωταποκρίσεις.
Τα σεμινάρια θα διεξάγονται στην έδρα μας από την Κυριακή 6 Νοεμβρίου 2022 και
κάθε Κυριακή 18.00 - 20.00 σε 2ωρες δια ζώσης συναντήσεις.
Προσφέρεται επίσης και η δυνατότητα της ασύγχρονης, online, παρακολούθησης για
όποια/όποιον ενδιαφέρεται αλλά δεν βρίσκεται στην Αθήνα.
ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ
1η συνάντηση // Ο Κορνήλιος Καστοριάδης και η εποχή του. Βιογραφική επισκόπηση και παρουσίαση της πορείας
του περιοδικού Σοσιαλισμός ή Βαρβαρότητα από το 1948 έως το 1967. Η σημασία των εξεγέρσεων της Ανατολικής
Ευρώπης ενάντια στον Σταλινισμό στην πορεία της σκέψης του Καστοριάδη από τον Τροτσκισμό στην
αμφισβήτηση του Μαρξ. Μάης του 1968, η ρωγμή.
2η συνάντηση // Η κριτική στον μαρξισμό. Η τριβή του Καστοριάδη με την μαρξική σκέψη και η υπέρβασή της.
Η ετυμηγορία της Ιστορίας και η εμβάθυνση της καστοριαδικής κριτικής από τα μαρξιστικά καθεστώτα
στην μαρξική φιλοσοφία. Το επαναστατικό και το συντηρητικό στοιχείο στον Μαρξ και η επαναξιολόγηση
της πράξης. Πράξη και επανάσταση.
3η συνάντηση // Το ψυχικό πεδίο. Η στροφή του Καστοριάδη στον Φρόιντ και την ψυχανάλυση.
Το ον δι’ εαυτό και η οντολογική δημιουργία. Το έμβιο και ο άνθρωπος. Η πρωταρχική κλειστή ψυχική μονάδα
και η ψυχική συγκρότηση του κοινωνικού υποκειμένου.
4η συναντηση // Η ανακάλυψη της φαντασίας. Μετουσίωση και γλώσσα. Οι κοινωνικές φαντασιακές σημασίες
απέναντι στη γλωσσολογική στροφή και η κριτική του στις θεωρίες της επικοινωνίας.
5η συνάντηση // Το κοινωνικο-ιστορικό πεδίο. Πώς γίνεται αντιληπτή η κοινωνία. Η κριτική του Καστοριάδη
στην παραδοσιακή φιλοσοφία και η καρατόμηση του Χέγκελ. Η επαναξιολόγηση του πολιτικού και το κοινωνικό φαντασιακό. Σύγχρονος καπιταλισμός και ασημαντότητα.
6η συνάντηση // Το πολιτικό πεδίο. Από τον σοσιαλισμό στην άμεση δημοκρατία. Το πρόταγμα της αυτονομίας
και η αρχαία ελληνική δημοκρατία. Η αυτόνομη κοινωνία και η ανθρώπινη υποκειμενικότητα στην ιστορική προοπτική της νεωτερικότητας. Η ατομική και η κοινωνική διάσταση της αυτονομίας.
7η συνάντηση // Το οντολογικό πεδίο. Η καστοριάδική αντίληψη του Χρόνου απέναντι στις παραδοσιακές
φιλοσοφικές συλλήψεις του Είναι και του Γίγνεσθαι. Η κριτική στη λογική της καθοριστικότητας και η
σκιαγράφηση μιας λογικής των μαγμάτων.
8η συνάντηση // Ανασκόπηση. Ο στιβαδωμένος κόσμος και η οντολογική δημιουργία. Η υπέρβαση
της συνολιστικής – ταυτιστικής λογικής και η ποιητική οντολογία της ετερότητας. Πράξη και κοινωνικός μετασχηματισμός σήμερα.